این روزها واژه کارآفرینی را زیاد می‌شنوید اما تا به حال فکر کردید که نقطه ابتدایی این موضوع آموزش کارآفرینی در مدارس است. در رسانه‌ها از افراد کارآفرین تجلیل شده و از آن‌ها به عنوان الگوی موفق در کسب و کار نام می‌برند. دنیای امروز، دنیایی پیچیده است که با بارش ایده‌های ناب همراه است. اما واقعا چرا باید آموزش کارآفرینی در مدارس آغاز شود؟ کارآفرینی تبدیل به یک ضرورت برای جوامع مختلف شده است؛ زیرا نه تنها امکان رسیدن فرد به منابع مالی حاصل از ایده را آسان می‌کند… بلکه با حل مسائل به شیوه‌ای نو، موجب پیشرفت و توسعه یک کشور نیز می‌شود. با توجه به اهمیت و فواید کارآفرینی، کشورهای مختلف از جمله ایران در پی تأسیس و گسترش مدارس کارآفرینی و آموزش کارآفرینی در مدارس جهت شناسایی و تربیت افراد کارآفرین می‌باشند. ایجاد فرصت کارآفرینی در ایران می‌تواند آینده روشنی را در زمینه‌های اقتصادی، سیاسی و اجتماعی برای کشور رقم بزند.

ضرورت آموزش کارآفرینی در مدارس
برخی مدارس عمومی و خصوصی در حال مدرن سازی هستند و آموزش کارآفرینی در مدارس آغاز شده است. دانش آموزان برای حل مشکلات با هم،کار گروهی انجام می دهند، به طور آنلاین آموزش می بینند و علم و هنر را با هم ادغام می‌کنند. اکثر موسسات آموزش کارآفرینی در مدارس را که باید محور آموزش آن‌ها باشد را آموزش نمی‌دهند. آموزش کارآفرینی از نظر تمام زمینه های اجتماعی و اقتصادی به نفع دانش آموزان است؛ زیرا به کودکان یاد می دهد آزادانه فکر کنند و مهارت ها و استعدادهای غیرمتعارف خود را پرورش دهند. علاوه بر این فرصت‌هایی ایجاد و عدالت اجتماعی را تضمین می کند، و اعتماد به نفس را به دانش‌آموزان القا می‌کند. حتما لازم نیست که مدارس خودشان این مهارت ها را تدریس کنند، بلکه می توانند با سازمان های دیگر در ارتباط باشند. آموزش کارآفرینی در مدارس منجر به افزایش فرصت های اقتصادی شود. افراد معمولا کودکان را به ریسک پذیری و اشتباه کردن تشویق نمی کنند، در حالی که این دو کار برای ابتکار و خلاقیت ضروری هستند. شاید اگر دانش آموزان به مطالعه کارآفرینی بپردازند مجبور شوند آزادانه فکر کنند تا شکست خورده و باز به راه خود ادامه دهند. این تجربیات به آنها الهام می بخشند تا افرادی خلاق، مبتکر و نوآور گردند. کارآفرینی از مهارت ها و استعدادهایی استقبال می‌کند …که اگر دانش آموزان در کلاس درس های معمولی آن استعدادها را از خود نشان دهند توسط معلم جریمه و تنبیه می شوند. به لطف افراد آینده نگر و سازمان ها آموزش کارآفرینی در مدارس راه یافته است. با پیشرفت در روند آموزش کارآفرینی در مدارس دانش آموزان را تشویق می کند… در همان اوایل دبیرستان، شرکت های خود را راه اندازی کنند؛ و مدارس از این طریق سرمایه‌گذاران خلاق و خطرپذیر بتوانند بودجه ی استارتاپ های دانش‌آموزان را تامین نمایند.

هدف از آموزش کارآفرینی در مدارس
این روزها پیشرفت فناوری‎های نوین و تغییر در سبک زندگی منجر به تغییر در شغل افراد شده است؛ تا حدی که استخدام دائمی و مادام‎العمر در شرکت‎ها و سازمان‌ها تقریبا از بین رفته است. از طرف دیگر با وجود فرصت‎های مختلف کسب وکار و کارآفرینی در صنایع مختلف نیازمند انسان‌های توانا با قابلیت‌های کارآفرینانه است. بدین ترتیب عنوان آموزش کارآفرینی در مدارس مطرح می‌شود. یکی از برجسته‌ترین اهداف آموزش و پرورش در هر کشوری، پرورش استعدادها و تربیت‌ افراد شایسته و مولد برای ورود به بازار کار و صنعت است. باتوجه به نقش و اهمیت کارآفرینی در ابعاد زندگی فردی، خانوادگی، اجتماعی، اقتصادی و فرهنگی، از نظام آموزشی هر کشوری انتظار می‌رود افراد شایسته کارآفرین را تربیت نماید. به همین دلیل در برنامه‌های آموزشی کشورهای توسعه یافته آموزش کارآفرینی در مدارس جزء لاینفک برنامه‌های درسی رسمی و غیررسمی آن کشورهاست. در بسیاری از کشورها برنامه‌های متناظر با کارآفرینی در مدارس و دانشگاه‌ها ارائه شده است. شاید برایتان جالب باشد که در کشورمان سابقه آموزش کارآفرینی در آموزش و پرورش به دهه هفتاد برمی‌گردد که در مقایسه با آموزش عالی با سابقه‌تر است. امروزه انتظار می‌رود با گذشت بیش از دو دهه تجربه آموزش کارآفرینی در مدارس ، دانشگاه‌ها و مدارس بصورت منسجم و یکپارچه و هماهنگ برنامه آموزش کارآفرینی را در تمام سطوح رشته های تحصیلی فراگیر نمایند.

چه اقداماتی برای نهادینه سازی آموزش کارآفرینی در مدارس و آموزش و پرورش لازم است؟
تدوین سیاست کلی برنامه آموزش کارآفرینی در نظام آموزش و پرورش با استفاده از تجربیات سایر کشورها و نظرات خبرگان.
قرارگیری موضوع کارآفرینی در کتابهای درسی پایه‌ها و رشته‌های مختلف تحصیلی.

چرا که به جای آموزش مستقیم و داشتن درس مجزای کارآفرینی بهتر است کارآفرینی با رویکرد تلفیقی با سایر علوم و دروس پیوند خورد. به عنوان مثال در همه دروس ازجمله جغرافیا، جامعه شناسی، شیمی، فیزیک، ریاضی می‌توان بکار برد. در تدوین محتوای آموزش کارآفرینی در مدارس سطح و توانایی دانش‌آموزان بسیارمهم و حیاتی است؛ چرا که باتوجه به پیچیدگی مفهوم کارآفرینی امکان معرفی و یادگیری همه موضوعات آن برای مخاطبین در هر سنی میسر نیست.
آموزش مسئولین آموزش و پرورش به ویژه معلمان درباره نقش و اهمیت کارآفرینی در جامعه و شیوه آموزش و یادگیری آن برای دانش آموزان
تدوین محتوای الکترونیکی کارآفرینی در قالب چندرسانه‌ای - این محتوا برای مخاطبین کودک و نوجوان در مقایسه با محتوای کتاب درسی باید جذاب تر باشد.
برگزاری مراسم ها و آیین های ترویج آموزش کارآفرینی در مدارس - می‌توان از دانش آموزان سابق که به عنوان کارآفرین در جامعه فعالیت می‌کنند، برای ارائه و انتقال تجربیات خود به دانش آموزان دعوت کرد.
برپایی دوره‌های کارورزی کارآفرینانه برای دانش آموزانی که می‌خواهند کارآفرین شوند.
تربیت معلمان خاص برای آموزش کارآفرینی در مدارس - این معلمان بصورت حرفه‌ای مسائل و موضوعات آموزش کارآفرینی در آموزش و پرورش را لمس و تجربه کرده و به دیگران انتقال می‌دهند.
آموزش فعالیت‌های عملی محور کارآفرینی به جای آموزش معلم محور، بطوریکه دانش آموزان از طریق انجام فعالیت و درگیر شدن با کارآفرینی آشنا شوند.

رویکرد مدارس کارآفرینی
در بسیاری از کشورها، آموزش کارآفرینی در مدارس آغاز شده است. کارآفرینی به عنوان واحدهای درسی در بسیاری از مدارس تدریس می‌شود. در دنیا مؤسساتی هستند که مهارت‌های کارآفرینی را در طی دوره‌هایی به دیگران آموزش می‌دهند. بسیاری از نظریه‌پردازان معتقدند که اصول و مبانی کارآفرینی باید در رده‌های سنی پایین‌تر آموزش داده شود؛ تا هرگاه فرد به سن جوانی رسید این آموزش‌ها نمود بیرونی پیدا کند و در زمان درست فرد را تبدیل به یک کارآفرین کند. آموزش کارآفرینی در مدارس با یک شعار همراه است که “ مشکلات یک فرصت هستند“. یک کارآفرین ابتدا باید مشکلات را در اطرافش شناسایی کند… سپس به عنوان یک فرصت جدید، برای برطرف کردن آن به راه حل‌هایی سریع و بدیع فکر کند. برای رسیدن به این هدف، آموزش کارآفرینی در مدارس سعی در افزایش توانایی برای تغییر در نگرش افراد دارد. تاکید مدارس کارآفرینی بر روی یادگیری است. مهارت‌هایی به صورت تئوری و عملی جهت تغییر دیدگاه، تفکر عمیق و سیستماتیک، تقویت کار تیمی به افراد آموزش داده می‌شود. زمانی یک مدرسه کارآفرینی به هدف خود می‌رسد که ایده‌های افراد آموزش دیده به مرحله کاربرد برسد.

کاربرد رویکرد مدرسه کارآفرینی
رویکرد مدرسه کارآفرینی در همه جا کاربرد دارد. رویکرد مدرسه کارآفرینی بیش از همه در مدارس کسب و کار موردنیاز است. زیرا توانایی‌های تکمیلی مدیران و کارآفرینان در مدارس کسب و کار می‌تواند به ابداع و نوآوری بیشتر در شرکت های بزرگ و نوین منتهی گردد. اما ایده های مربوط به رویکرد مدرسه کارآفرینی و آموزش کارآفرینی در مدارس نیازمند ارتقا سطح تفکر آموزشی ما می باشد؛ همانند اینکه چگونه دانشجویان و اساتید می‌توانند از طریق هم اندیشی، موفق به کشف ناشناخته ها شوند. پس چنانچه به توسعه دانش مدیریتی بمنظور تغییر توانایی خود در جهت مدیریت شرکت ها و سازمان های نوین می اندیشید… تغییر و تحول در نظام کارآفرینی کنونی حاکم بر شرکت های جهان از ضروریات آن می باشد.

مدارس کارآفرینی در ایران
شرایط فعلی کشور اقتضا می‌کند تا افراد خلاق با ایده و راه حل‌های نو، پا در عرصه کسب و کار بگذارند. پرداختن به موضوع آموزش کارآفرینی در مدارس و فراهم کردن فرصت های کارآفرینی در ایران بیش از پیش مورد نیاز است. باید همواره در نظر داشته باشید چیزی که سرنوشت انسان را می‌سازد استعدادهایش نیست، انتخاب‌هایش می‌باشد؛ و امروزه کارآفرینی چیزی بیش از یک انتخاب است و تبدیل به ضرورت شده است. هدف از آموزش کارآفرینی در مدارس این است که جوانان به‌جای اینکه به فکر استخدام و تحقق اهداف مدیر خود باشند… با خلاقیت و طرح ایده‌های نو با کسب مهارت‌های کارآفرینی برای تحقق رویاهای خودشان تلاش کنند. تربیت نیروی انسانی خلاق، متخصص، کارآفرین، مسئولیت‌پذیر، آینده‌نگر، فعال و نوآور از اهداف آموزش کارآفرینی در مدارس است.

در مدارس کارآفرینی افراد از ابتدا با مهارت‌های اجتماعی آشنا می‌شوند.
در ایران هنوز فاصله زیادی تا رسیدن به مدارس کارآفرینی موفق و پربازده و آموزش کارآفرینی در مدارس مانده است. در این زمینه هم باید از طرف بخش خصوصی و هم بخش دولتی حمایت‌هایی صورت پذیرد. بسیاری از مدارس و مؤسسات کارآفرینی علاوه بر آموزش‌های تئوریک با برگزاری کلاس و کارگاه‌های مختلف به آموزش توانمندی‌های اجتماعی، مهارت‌های ارتباطی، رویکردهای خلاقانه و… می‌پردازند. هدف آن‌ها کاهش افرادی است که بدون در نظر گرفتن نیازهای جامعه وارد دانشگاه شده؛ به دلیل فرآیند آموزشی ناقص و ناکارآمد، بدون یادگرفتن مهارت‌های لازم و کاربردی… پس از فارغ‌التحصیلی به‌جای اینکه جذب بازار کار مرتبط با رشته خود شوند فقط آمار بیکاران را بالا می‌برند. افراد کارآفرین علاوه بر اینکه می‌توانند به موفقیت‌های بزرگ و منافع شخصی برسند… می‌توانند منشأ تحولات بزرگی در زمینه‌های صنعتی، تولیدی و خدماتی شوند. در مدارس کارآفرینی دست‌یابی به منابع و منافع مالی ناشی از کارآفرینی، یک ارزش تلقی می‌شود؛ و این ارزش خود انگیزه‌ای برای خلق ایده‌های نو و به ثمر رساندن آن‌ها می‌باشد.

بخشی از اقداماتی که در مدارس کارآفرینی صورت می‌پذیرد:
افزایش مهارت در کارهای تیمی
پرورش خلاقیت
برنامه‌ریزی شخصی بلندمدت
مهارت‌های تقویت سخنوری و فن بیان
شناسایی افراد خلاق و نوآور
مهارت‌های افزایش تحمل شکست
شناسایی و فروش ایده‌های ناب
فراگیری تکنیک‌های ایده یابی و حل مسئله
آشنایی با رشته‌های دانشگاهی و حوزه کاری آن‌ها
و…

در کشور ما علی‌رغم وجود این تصور اشتباه که آموزش کارآفرینی در مدارس یک پدیده مربوط به بخش خصوصی است؛ دولت می‌تواند تأثیر زیادی بر سلامت محیط کارآفرینی داشته و سبب عملکرد بهتر کارآفرینان در راستای رشد اقتصادی کشور شود. دولت می‌تواند با سرمایه‌گذاری در تأسیس و ایجاد فرصت‌های کارآفرینی در ایران مشارکت کند… تا استعدادهای بیشتری کشف و به کار گرفته شوند. پرورش افراد خبره و خلاقی که برای بزرگ‌ترین مشکلات، راه‌حل‌های سریع و درست ارائه می‌کنند… می‌تواند سرمایه‌گذاری پرسودی برای یک کشور محسوب شود.

کلام آخر
در پایان ذکر این نکته ضروری است که هدف از آموزش کارآفرینی در مدارس تنها راه اندازی کسب وکار و کارآفرینی انتفاعی برای خود نیست؛ بلکه کارآفرینی یک شیوه ی زندگی است که در تمام ابعاد زندگی فردی، سازمانی و اجتماعی فرد کاربرد دارد. دانش آموزان به عنوان کارمندان، مسئولان، مدیران و کارآفرینان آینده کشور هستند؛ چنانچه با این مباحث آشنا شوند، در تصمیم گیری زندگی و شغلی برای خود، سروکار داشتن با کارآفرینان و حل مسائل و مشکلات آنان بهتر عمل خواهند نمود.